عواملی چون دقت در اطلاعات، حجم اطلاعات در واحد سطح، کیفیت هنری اطلاعات پدیده‌ها و پیوندها و روابط آنها، اطلس‌ها را از دو منظر در اعتبارات ملی هر کشور سهیم می‌کند: نخست، محتوای اطلاعاتی اطلس‌ها که نمایانگر پیشرفت، توسعه و تکامل کشور است و دیگر، نفس کار و ساختار فنی اطلس‌ها که بیانگر درجه تعالی هر کشور در تولید نقشه‌های بسیار دقیق و در عین حال زیباست که سریع‌ترین رابطه را با بیننده و استفاده‌کننده برقرار می‌کند. این دو جنبه، وظیفه تهیه‌کنندگان اطلس را در بخش دولتی هر کشور بسیار سنگین و حساس می‌کند. چه‌بسا این امر برای مؤسسات بخش خصوصیِ تولیدکننده نقشه و اطلس ـ با همه تعهد و وظیفه‌ای که در قبال فرهنگ ملی احساس می‌کنند ـ در درجه نخست اهمیت نباشد.
ویژگی‌ها و فواید محوری و جانبی اطلس‌های ملی
از آنجا که نقشه‌های مندرج در اطلس‌های ملی، بخش وسیعی از داده‌ها و آمارهای مربوط به جوامع و کشورها را دربرمی‌گیرند، امکان دریافت سریع اطلاعات را برای همه گروه‌های استفاده‌کننده (دانشجویان، مدیران، برنامه‌ریزان و سیاست‌گذاران) فراهم می‌کنند. در بسیاری موارد، اطلس ملی می‌تواند همانند سامانه اطلاعات جغرافیایی به روش قیاسی (و بدون استفاده از رایانه) عمل کند و لایه‌های اطلاعات مرتبط مقایسه‌شدنی را ارائه کند. برنامه‌ریزی‌های استانی و منطقه‌ای و کشوری بدون مراجعه و بهره‌گیری از اطلس ملی، جامع و کامل نخواهند بود.
اطلس ملی گزارش‌دهنده‌ای دقیق و روشنگر است که مسئولان ذی‌ربط را از پیشرفت‌های برنامه‌ریزی‌شده و کاستی‌های هر یک از بخش‌های اقتصادی و منابع و ثروت‌های تجدیدپذیر یا پایان‌پذیر آگاه می‌کند و هشدارهای لازم را به آنان می‌دهد. اطلس ملی، واسطه و رسانه اطلاعاتی مهم هر کشور قلمداد می‌شود که انتقال‌پذیر است و در دسترس همه مراکز تحقیقاتی و اجرایی و آموزشی قرار می‌گیرد. ازاین‌رو زبان فنی واحدی را بین تخصص‌ها و بخش‌های گوناگون و همچنین میان آحاد جامعه و مسئولان فراهم می‌کند.
اطلس ملی ضمن آنکه جایگاه هر کشور را از نظر شاخص‌های توسعه میان کشورها تعیین و معرفی می‌کند، ویژگی‌های اجتماع و اقتصاد و فرهنگ کشور و نیز ملاحظاتی را که در هیچ‌یک از مراجع دیگر درج و انعکاس نمی‌یابد، به صورت ساده و فشرده و دقیق عرضه می‌کند.
شرح وظایف و فعالیت‌های اداره اطلس ملی
-اداره اطلس‌های ملی مسئولیت تهیه، تدوین و به چاپ رساندن اطلس‌های ملی کشور را برعهده دارد. آمار و اطلاعات به صورت گرافیکی در قالب نقشه، نمودار و جدول نمایش داده می‌شوند، همچنین افزودن تصاویر و متون مربوطه و طراحی و صفحه‌آرایی مناسب، امکان استفاده بهینه از داده‌ها را برای کاربران فراهم می‌سازد.
-این اداره علاوه بر تولید اطلس، بازبینی و بهروزرسانی اطلس‌های ملی موجود را براساس آمارهای جدید، انجام می‌دهد.
-اداره اطلس‌های ملی مسئولیت تهیه اطلس‌های اطلاعات مکانی استان‌ها، اطلس‌ها و نقشه‌های فرونشست مناطق مختلف ایران را نیز بر عهده دارد.
تاریخچه اطلس ملی
با پایان‌گرفتن جنگ تحمیلی و هم‌زمان با آغاز برنامه‌های توسعه اقتصادی‌اجتماعی، ضرورت تهیه «اطلس ملی ایران» بیشتر شد، تا آنکه سرانجام در خرداد 1370 با تصویب هیئت محترم وزیران، این وظیفه خطیر به سازمان نقشه‌برداری کشور واگذار شد.
فرایند اجرایی مرحله نوین طرح تهیه اطلس ملی ایران به دو مرحله تقسیم شد. هدف مرحله نخست که از سال 1372 آغاز شد، تهیه یک جلد اطلس عمومی مشتمل بر 4 فصل سیاسی، طبیعی، جمعیتی و اقتصادی بود. این مجموعه در سال 1374 به چاپ رسید. مرحله دوم، با هدف تهیه حدود 20 جلد اطلس تخصصی در زمینه‌های مختلف از سال 1374 آغاز شد. پس از تهیه آخرین جلد از اطلس‌های تخصصی، در سال 1381 با توجه به استقبال کاربران، بازنگری و بهروزرسانی اطلس‌های منتشر‌شده ضرورت یافت. این سری اطلس‌ها، مجلدهای تخصصی در موضوعات زیر دارند و مجموعه آنها اطلس ملی ایران را شکل می‌دهد.
عمومی ایران، جمعیت، بهداشت، زمین‌شناسی، انرژی، کشاورزی، آموزش عالی، حمل و نقل، صنعت، آموزش عمومی، تاریخ، بازرگانی، دام‌پروری، ارتباطات، کار و نیروی انسانی، محیط زیست، صنایع دستی، شهر و شهرسازی، گردشگری، نقشه و شیلات.
پس از تهیه آخرین جلد از اطلس‌های تخصصی، در سال 1381 لزوم بازنگری و به‌روز رسانی اطلس‌های فوق، با توجه به استقبال کاربران، بیش از پیش احساس گردید.
اطلس‌های ملی که از آن زمان تاکنون مورد بازنگری و به‌روز رسانی قرار گرفته و در نگارش دوم به چاپ رسیده‌اند، عبارتند از:
انرژی، زمین‌شناسی، بهداشت، کشاورزی، آموزش عالی، حمل و نقل، عمومی ایران، دام‌پروری، صنعت، کار و نیروی انسانی، آموزش عمومی، بازرگانی، شهر و شهرسازی، گردشگری، ارتباطات و صنایع دستی.
اطلس‌های ملی جمعیت و انرژی نیز در نگارش سوم به چاپ رسیده‌اند.
اطلس‌های اطلاعات مکانی استان‌های کشور
اطلس‌های اطلاعات مکانی استان‌های کشور، از محصولات سازمان نقشه‌برداری کشور است که توسط اداره اطلس‌های ملی در مدیریت کارتوگرافی و اطلس‌های ملی برای 31 استان کشور تهیه می‌شود..
مجموعه کامل این اطلس‌ها در قالب یک مجلد با عنوان "اطلس نقشه و اطلاعات مکانی" در سال 1384 تهیه و چاپ گردیده و پس از آن به‌صورت موردی برای برخی از استان‌ها تهیه شده است.
آخرین نگارش این سری اطلس‌ها، در سال 1397 به‌روز رسانی گردیده است. این اطلس‌ها، حاوی نقشه‌ها و اطلاعات مکانی 31 استان کشور است که اطلاعات هر استان شامل تقسیمات کشوری، شبکه ژئودزی، شبکه ژئودینامیک، شبکه‌های چندمنظوره و گرانی‌سنجی، شبکه‌های ترازیابی، نقشه‌های رقومی‌پوششی، پوشش تصاویر ماهواره‌ای IRS و Land sat، مدل رقومی زمین، نقشه رقومی شهرها، چارت‌های دریایی و مشاهدات جزر و مدی، موقعیت پروژه‌های نقشه‌برداری نظارت و کنترل فنی، فهرست عکس‌های موجود از استان، فهرست نقشه‌های موردی تهیه شده از استان، فهرست فتوموزائیک‌های تهیه شده از استان و فهرست کلیه محصولات و انتشارات سازمان، می‌باشد. این اطلس‌ها ارزش دارایی‌های سرمایه‌ای حوزه نقشه و اطلاعات مکانی استان‌ها را بر مبنای تعرفه خدمات نقشه‌برداری 1397 سازمان برنامه و بودجه کشور ارائه می‌نمایند.
اطلس‌ها و نقشه‌های فرونشست
مبحث فرونشست یکی از مخاطرات حال حاضر کشور می‌باشد که عمدتا در اثر استفاده بیش از حد از منابع آبی اتفاق افتاده است. سازمان نقشه‌برداری کشور به عنوان سازمان مرجع نقشه و اطلاعات مکانی و همچنین متولی پایش تغییرات پوسته زمین، بنا بر "نامه شماره 75600 مورخ 3/5/1397 سازمان مدیریت بحران کشور در خصوص تهیه نقشه فرونشست دشت‌های کشور"، با استفاده از داده‌ها و اطلاعات مکانی موجود، شبکه‌های مبنایی مختلف و همچنین در اختیار داشتن تجهیزات مورد نیاز و افراد متخصص در اندازه‌گیری و تحلیل نتایج؛ مطالعه فرونشست دشت‌ها و مناطق مختلف کشور را در اولویت کاری خود قرار داده است.
با استفاده از روش‌های تداخل‌سنجی راداری با پوشش وسیع و قدرت تفکیک مکانی بالا، سامانه‌های تعیین موقعیت ماهواره‌ای GNSS با قدرت تفکیک زمانی زیاد و شبکه‌های ترازیابی دقیق با دقت بسیار بالا، اداره‌کل ژئودزی و نقشه‌برداری زمینی اقدام به پردازش تغییرات پوسته و پهنه‌بندی مناطق فرونشست و اعلام نرخ آن در سطح کشور می‌نماید. نتایج این پردازش‌ها در قالب اطلس‌ها و نقشه‌های فرونشست در مدیریت کارتوگرافی و اطلس‌های ملی تهیه شده و در اختیار کاربران و مسئولین امر قرار می‌گیرد.
اطلس های منتشر شده
اطلس‌ها و نقشه های فرونشست
اطلس نقشه و اطلاعات مکانی
